ساخت بام باغ
معضل چگالی بالای جمعیت در کلان شهر ها افراد را به فکر استفاده حداکثری از تمام امکانات می اندازد. بام ساختمان ها یکی از فضاهای ساختمانی هستند که تا مدت ها استفاده ای نداشتند و بعضا با پس دادن نم باران و برف مشکل ساز هم می شدند. اما مدتی هست که مرسوم شده در آپارتمان های با سقفِ به اندازه کافی بزرگ، پشت بام تبدیل به یک فضای سبز زیبا و دلنشین می شود و علاوه بر امکانات رفاهی برای ساکنین، به سلامت شهر نیز کمک می کنند.ساخت وطراحی روف گاردن (roof garden به فارسی "بام باغ") ها امروزه به یک المان مهم و جذاب در معماری شهری تبدیل شده اند. در ادامه می خواهیم کمی با اصول طراحی و ساخت بام باغ آشنا شویم.
بام باغ یا بام سبز؟
ابتدا به نکته ای اشاره می کنیم راجب تفاوت بین دو اصطلاح بام سبز (green roof) و بام باغ (roof garden). در اصل، اصطلاح بام سبز راجب حالت کلی تر هر گونه پشت بامی که دارای گیاه است و در آن اقدام به نگهداری گیاهان، حتی در گلدان می شود، الصاق می شود. اما بام باغ به طور خاص برای مورد تبدیل کردن پشت بام به محلی برای رشد گیاهان زینتی از گونه های مختلف و بعضا با اندازه بزرگتر، که دارای یک سیستم زهکشی بوده و گیاهان درون خاک روی سقف رشد می کنند، استفاده می شود. البته در ادامه خواهیم دید که عبارت بام باغ یا باغ سبز برای هر دو استفاده می شود اما با کلاس های مختلف طراحی و ساخت.
ارزیابی های قبل از ساخت
قبل از شروع یک پروژه بام سبز، ساختمان شما باید بررسی شود و سازنده اطمینان پیدا کند از میزان مشخصی تحمل بام در مقابل وزن اضافه. این مقدار ممکن است از ابتدای ساخت توسط مهندسان تعیین شده باشد، در غیر این صورت بررسی های بیشتری صورت می گیرد. سپس بسته به سلیقه شما و هزینه ای که مایلید برای بام باغ بپردازید، یکی از انواع بام باغ گسترده و متمرکز را انتخاب خواهید کرد. همین طور نوع مصالح مورد استفاده توسط سازنده و امکانات اضافه دیگر برای بام باغ به وسیله معیاری به نام کلاس روف گاردن مشخص می شود. در ادامه راجب موارد طرح شده توضیحاتی ارائه می کنیم.
نوع و کلاس
بام باغ ها اغلب با دو نوع گسترده و متمرکز شناخته می شوند. بام باغ گسترده دارای لایه خاک به نسبت نازک تر تا حدود بیست سانتی متر است و در آن گیاهان با ریشه های کم ارتفاع پرورش داده می شود. در عوض بام باغ گسترده دارای لایه خاک قطورتر در حدود سی سانتی متر تا 1 متر است با قابلیت کشت گیاهان زینتی بزرگتر، انواع گل و حتی اغلب میوه های بوته ای. همچنین جدا از نوع، بام باغ ها با معیار دیگری به نام کلاس نیز طبقه بندی می شوند. پیش از توضیح این معیار لازم است توضیح کوتاهی راجب یک نوع مصالح مورد استفاده در بام باغ ها داده شود. مصالح ترموود (یا به انگلیسی Thermwood) نوعی بلاک کامپوزیتی بر پایه ی پلاستیک است که شکلی شبیه به چوب دارد و در موارد مختلفی من جمله ساخت بام باغ مورد استفاده است.
بام باغ ها دارای رده بندی A,B,C,D,E هستند. کلاس A دارای بهترین کیفیت ساخت است و تا کلاس E از کیفیت ساخت کاسته می شود. در کلاس برتر از مصالح سنگ و موزاییک برای کف پروژه استفاده می شود و برای تزیینات چمن طبیعی و گیاهان زینتی طبیعی پرورش داده می شوند. کلاس A تنها کلاسی است که در آن عایق کاری و زهکشی سقف انجام می شود، در بقیه موارد گلدان ها و جعبه های از جنس ترموود، برای تزیینات به کار برده خواهند شد. در کلاس B برای کف سازه از مصالح ترموود استفاده خواهد شد با تزیین گیاهان طبیعی. برای کلاس C کف بام باغ از جنس ترموود پلکانی خواهد بود. در نهایت در کلاس E چمن مصنوعی برای تزیینات به کار برده خواهد شد.
امکانات بیشتر
موارد ذکر شده کلیت ساخت یک بام باغ بود. برای هر پروژه می توان امکانات دیگری نیز به بام سبز اضافه کرد. به عنوان مثال ساخت آلاچیق (اغلب با استفاده از ترموود)، استفاده از باربکیو، مبلمان و همین طوری انتخاب نوع گیاهان مورد استفاده همگی از دیگر گزینه ها برای اعمال سلیقه شماست. همین طور به دلیل شدت بیشتر باد در ارتفاع بالا، مخصوصا برای ساختمان های مرتفع ممکن است علاقه مند باشید از بادگیر نیز استفاده بنمایید.موارد دیگری مثل چتر های آفتابگیر و آبنما ها نیز مورد استقبال قرار گرفته اند.
توجه داشته باشید باید بعد از اجرای پروژه، گیاهان باید به صورت مداوم باغبانی شوند. پیشنهاد می شود از یک سیستم آبیاری قطره ای هوشمند استفاده کنید برای طول عمر بیشتر گیاهان و کم کردن هزینه تعویض آن ها.
سخن پایانی
همان طور که گفتیم طبق تعریف تنها کلاس A در دسته بام باغ قرار می گیرد و بقیه در دسته کلی تر "بام سبز" قرار خواهند گرفت. طبعا به دلیل نیاز به عملیات ساختمانی جدیتر برای عایق بندی و زهکشی هزینه یک بام باغ کلاس A می تواند بیشتر باشد. اما برای اینکه بعد از احداث هر کدام از انواع بام باغ با مشکلی رو به رو نشوید سعی کنید به دنبال بام باغ بسیار ارزان نگردید و با مشاوره و استفاده از مجربین یک بام سبز مطمئن احداث بکنید.
سوالات متداول
- تفاوت کلاس بام باغ ها در چیست؟
کلاس های مختلف بام باغ ها در مصالح و امکانات با یکدیگر تفاوت دارند. در بهترین حالت از سنگ یا موزائیک برای کف بام استفاده خواهد شد، همراه با عایق بندی و زه کشی بام ساختمان که کمک می کند گیاهان بزرگتری، در شباهت بیشتر با یک باغ داشته باشید. در کلاس های دیگر غالبا از مصالح ترموود استفاده خواهد شد و گیاهان درون باکس ها و گلدان های ترموود پرورش میابند. - آیا روف گاردن به ساختمان آسیب می رساند؟
بسته به طراح و مجری ساختمان شما می توانید اطمینان داشته باشید به ساختمان شما آسیبی نخواهد رسید. کارشناسان ابتدا از تحمل پذیری بام ساختمان اطمینان پیدا خواهند کرد و بعد از آن بام باغ، خود می تواند شبیه یک لایه محافظتی و عایق برای بام ساختمان عمل کند. همین طور در حالت زهکشی نیز با استفاده از افراد مجرب شما اطمینان خواهید داشت که نشت آب، چه از طریق گیاهان چه از طریق باران و برف، پایان خواهد یافت. - گزینه های بیشتر برای تزیین روف گاردن چه هستند؟
شما می توانید بسته به کلیت پروژه تزیینات متفاوتی را به بام باغ اضافه کنید. به طور مثال استفاده از آبنما روی یا آلاچیق از جمله تزیینات لوکس محسوب می شود. مبلمان و باربیکیو هم از جمله تزیینات مرسوم دیگر است. اضافه کردن بادشکن و چتر آفتابگیر از موارد دیگری است که قابل اجرا هستند.
